در پروژههای عمرانی بزرگ، استفاده از پمپ بتن برای انتقال بتن به نقاط مختلف سازه، باعث افزایش سرعت، کاهش نیروی انسانی و بهبود کیفیت اجرا میشود.
اما گاهی بتن در هنگام پمپاژ دچار گرفتگی لوله، افت فشار یا جداشدگی دانهها میشود که نشاندهندهی پمپناپذیر بودن بتن است.
در این مقاله، عوامل مؤثر در عدم پمپپذیری بتن را بررسی میکنیم.

۱٫ نسبت نادرست آب به سیمان (W/C)
اگر نسبت آب به سیمان خیلی کم باشد، روانی بتن کاهش یافته و بتن در لوله گیر میکند.
اگر خیلی زیاد باشد، جدایی سنگدانهها و آبانداختگی رخ داده و بتن یکنواختی خود را از دست میدهد. نسبت مناسب معمولاً بین ۰٫۴۲ تا ۰٫۵۰ برای بتن پمپپذیر توصیه میشود.
۲٫ دانهبندی نامناسب سنگدانهها
یکی از مهمترین عوامل پمپناپذیری، دانهبندی نامناسب مصالح سنگی است.
* وجود ذرات درشت بیش از حد (بیش از یکسوم قطر لوله پمپ) باعث انسداد مسیر میشود.
* کمبود ذرات ریز (زیر ۰٫۳ میلیمتر) هم باعث کاهش اصطکاک لغزشی در لوله میگردد.
استفاده از سنگدانههای پیوسته و یکنواخت، به همراه درصد مناسب ماسه، ضروری است.
۳٫ کمبود ریزدانهها و مواد پرکننده
ریزدانهها مانند پودر سنگ، میکروسیلیس یا خاکستر بادی باعث روانی و چسبندگی بهتر بتن میشوند.
در صورت کمبود این مواد، مخلوط زبر و خشک میشود و پمپاژ دشوار خواهد بود.
استفاده از افزودنیهای معدنی ریزدانه به بهبود پمپپذیری کمک زیادی میکند.
۴٫ انتخاب نادرست افزودنیهای شیمیایی
* استفاده بیش از حد از روانکنندهها ممکن است منجر به جداشدگی شود.
* استفاده از زودگیرهای نامناسب یا بیکیفیت نیز میتواند زمان گیرش را بهصورت غیرقابل کنترل تغییر دهد.
انتخاب افزودنیهای سازگار با نوع سیمان و شرایط محیطی، نقش کلیدی در پمپپذیری دارد.
۵٫ کیفیت پایین اختلاط و زمان حمل
اگر بتن بهخوبی مخلوط نشده باشد یا در حین حمل دچار افت اسلامپ شود، حرکت در لولهها سخت میشود.
باید زمان حمل کوتاه باشد و بتن در هنگام پمپاژ حداقل اسلامپ ۸ تا ۱۸ سانتیمتر داشته باشد.
۶٫ طراحی نامناسب لوله و سیستم پمپ
* طول زیاد لوله، زوایای تند یا ارتفاع زیاد باعث افزایش فشار پمپاژ میشود.
* عدم استفاده از روغن یا ملات سیمانی در ابتدای پمپاژ نیز گرفتگی اولیه ایجاد میکند.
طراحی اصولی مسیر و روانسازی قبل از شروع پمپاژ، اهمیت زیادی دارد.
پمپپذیری بتن تنها به اسلامپ وابسته نیست؛ بلکه ترکیبی از طراحی مناسب مخلوط، کیفیت مصالح، نوع افزودنی و شرایط اجرایی است.
با رعایت این نکات، علاوه بر سهولت پمپاژ، کیفیت سطح نهایی و دوام بتن نیز افزایش مییابد.
